Konsep Al-Qur'an Dalam Gagasan Moderasi Beragama: Menyelaraskan Akhlak Dan Keyakinan

  • Muhammad Arifin Universitas Islam Negeri Sunan Ampel Surabaya
Keywords: Moderation in Religion, Belief, Ethics

Abstract

The Qur'an, the holy book of Muslims, contains content that is timeless and universally applicable (mas}alih} li> kulli> zama>n wa maka>n). One of the important concepts in the Qur'an is the idea of religious moderation. Religious moderation is a principle that advocates the importance of maintaining balance, justice and moderation in all aspects of worldly life. It emphasises the importance of being moderate in terms of belief, worship and ethical behaviour. The Qur'an consistently portrays the idea of religious moderation in a comprehensive framework that encompasses a variety of character traits, such as honesty, open-mindedness, love, and flexibility. These traits are interconnected, holistic and universal, reinforcing each other and offering collective benefits. This research also aims to identify the main values underlying the idea of religious moderation and how they can be applied in daily life to create balance, justice and harmony. This research uses a qualitative approach with thematic interpretation (mawdu'i) analysis method. The main data used are the verses of the Qur'an related to religious moderation, supported by classical and contemporary interpretations to enrich the analysis. The results show that the Qur'an offers a clear and comprehensive framework regarding religious moderation. This idea includes a number of main characters such as honesty, open-mindedness, love, and tolerance.

References

al-Qur’an dan Terjemah.
‘Ashur, Ibn. (1984). at-Tah}ri>r Wa at-Tanwi>r. Tunis: ad-Dar Tunisiyyah.
al-As}fahaniy, al-‘Ala>mah al-Ra>ghib. (2009). Mufradat al-Fa>z} al-Qur'a>n. Beirut: Da>r al-Qalam.
al-Bukhoriy, Abu ‘Abdillah Muh}ammad bin Isma>’il. (1422H). S{oh}ih} al-Bukhoriy. Mesir: Da>r al-Najah.
at-T{aba>t}aba>'i, Muh}ammad H{usayn. (2010). al-Mi>za>n: An Exegesis of Qur'an, Ter. Ilyas Hasan. Jakarta: Lentera.
az-Zuhaili>, Wahbah. (2012). at-Tafsi>r al-Wasit}, Terj. Muhtadi. Jakarta: Gema Insani.
Abdurrahman, Moeslim. (1997). Islam Transformatif. Jakarta: Pustaka Firdaus.
Anwar, Rosihan. (2009). Pengantar Ulumul Qur’an. Bandung: Pustaka Setia.
Darmadji, Ahmad. (2011). “Pondok Pesantren Dan Deradikalisasi Islam Di Indonesia”. Jurnal Millah. 11(1). 235-252. https://journal.uii.ac.id/Millah/article/view/5094
Dhoif, Syauqi. (1972). al-Mu'jam al-Wasit. Mesir: ZIB.
Dzulqarnain, M. Sanusi. (2011). Antara Jihad Dan Terorisme. Makasar: Pustaka As-Sunnah.
Hakim, M. Lukmanul. Dkk. (2021). “Moderasi Beragama Dalam Pendidikan Islam Di Indonesia”. Moderatio: Jurnal Moderasi Beragama. 01(1). 121-150. https://e-journal.metrouniv.ac.id/index.php/moderatio/article/download/3529/2377
Hanafi, M. M. (2013). Moderasi Islam. Ciputat: Diterbitkan Oleh Ikatan Alumni al-Azhar dan Pusat Studi al-Qur'an.
Ish}ak, Abdurrahma>n bin. (2017). Tafsi>r Ibnu Kathir, Terj. Abd. Ghoffar. Jakarta: Pustaka Imam Asy-Syafii.
Ismail, Achmad Satori. Dkk. (2012). Islam Moderat, Menebar Islam Rahmatan lil’alamin. Jakarta: Pustaka Ikadi.
Maftuh, Agus. (2004). Negara Tuhan: The Thematic Encyclopedia. Yogyakarta: Multi Karya Grafika.
Miswari, Zuhairi. (2007). Al-Qur’an Kitab Toleransi: Inklusivisme, Pluralisme, dan Multikulturalisme. Jakarta: Fitrah.
Muqoyyidin, A. W. (2013). “Membangun Kesadaran Inklusif-Multikultural untuk Deradikalisasi Pendidikan Islam”. Jurnal Pendidikan Islam. 2(1). 131-151. https://www.researchgate.net/publication/271725890_Membangun_Kesadaran_InklusifMultikultural_untuk_Deradikalisasi_Pendidikan_Islam/fulltext/563ef00608ae34e98c4db7fa/Membangun-Kesadaran-InklusifMultikultural-untuk-Deradikalisasi-Pendidikan-Islam.pdf
Nasirudin. (2002). Akhlak Pendidik (Upaya Membentuk Kompetensi Spiritual Sosial). Semarang: Karya Abadi Jaya.
Nur, Afrizal. dan Mukhlis. (2015). “Konsep Wasathiyah Dalam Al-Qur'an: (Studi Komparatif Antara Tafsir At-Tahrir Wa At-Tanwir Dan Aisar At-Tafsir)”. Jurnal An-Nur. 4(2). 205-225. https://ejournal.uin-suska.ac.id/index.php/Annur/article/view/2062
Shihab, M. Quraish. (2010). Tafsir al-Misba>h. Ciputat: Lentera Hati.
-----------------. (2013). Wawasan al-Qur’an: Tafsir Tematik Atas Pelbagai Persoalan Umat. Jakarta: PT. Mizan Pustaka.
-----------------. (2019). Wasathiyyah. Tagerang: PT. Lentera Hati.
Yasid, Abu. (2010). Membangun Islam Tengah. Yogyakarta: Pustaka Pesantren.
Yaqin, Muhammad Ainul. (2017). “Moderasi Islam di Tengah Masyarakat Multikultural”. Jurnal Dzikir Manaqib. 12(1). 949-958. http://proceedings.kopertais4.or.id/index.php/ancoms/article/view/195/195
Yunus, A. Faiz. (2017). Radikalisme, “Liberalisme dan Terorisme: Pengaruhnya Terhadap Agama”. Jurnal Studi al-Qur’an. 13(I). 76-94. https://www.researchgate.net/publication/319741605_Radikalisme_Liberalisme_dan_Terorisme_Pengaruhnya_Terhadap_Agama_Islam
Published
2025-01-21
How to Cite
Arifin, M. (2025). Konsep Al-Qur’an Dalam Gagasan Moderasi Beragama: Menyelaraskan Akhlak Dan Keyakinan. Al-Bayan: Jurnal Ilmu Al-Qur’an Dan Hadist, 8(1). https://doi.org/10.35132/albayan.v8i1.1156
Section
Articles